Unsur Intrinsik dan Ekstrinsik Cerita Topeng Dalang

PANGAJHÂRÂN 2
Tèma : Bâburughân Beccè'
TOPÈNG ḌHÂLÂNG
Lalampa'an 2

Indikator
3.2.3 Menganalisis unsur intrinsik cerita wayang/ topèng ḍhâlâng
3.2.4 Menganalisis unsur ekstrinsik cerita wayang/ topèng ḍhâlâng
Gambar : Topeng


Bâgiyân-bâgiyân (unsur) Carèta Topèng Ḍhâlâng

Carèta topèng ḍhâlâng jhughân ta' lopot ḍâri bâgiyân-bâgiyân carèta. Ka'ḍinto ampon dhâddhi parkara sè wâjib bâḍâ è carèta kasebbhut. Mababi ka'ḍinto bâḍâ sè korang mèla bhâḍhi dhâddhi salbuddhâ ḍâ' ka carèta sè bhâḍhi è soson, otabâèpo carètana ta' bisa ètarèma sareng sè ngoladhi otabâ sè maos. Sabâb bâḍâna carèta ka'ḍinto sajhâlân sareng addhrengnga orèng sè ngoladhi, sè mèyarsa otabâ sè maos carètana kaangghuy kaparèngan kasennengngan tor kabhungaan pangghâliyân saèngghâ carèta ghâpanèka dhâddhi panglèporra abâ'.

Dhinèng bâgiyân-bâgiyân/ unsur carèta topèng ḍhâlâng samè akadhi bâgiyân-bâgiyân carèta sè laèn akadhi carpan, drama sareng samacemmèpon, Èngghi ka'ḍinto:

  1. Bâgiyân-bâgiyân sè bâḍâ è ḍâlem carèta (unsur intrinsik)
    • Bhâb/ parkara sè è kacarèta (tema) èngghi ka’ḍinto aropa'aghi bâgiyân sè palèng parlo è ḍâlem carèta, sè dhâddhi ḍhâsarra carèta. Tèma aropa pokeddhâ carèta sè bisa aghâmbhârrâghi jhâlânna carèta.
    • Panjhâk (tokoh) èngghi kaḍinto orèng / bhârâng sè amaèn otabaèpon orèng sè èkacarèta. Panjhâk-panjhâk (tokoh-tokoh) ḍâlem sèttong carèta (topèng) aropa'aghi bagiyân sè poko' (penting), amarghâ para panjhâk (tokoh) ka’ḍinto sè èpajhâlân tor èsebbhârrâghi (dikembangkan) sareng orèng sè ngangghit carèta.
    • Jhâlânna carèta (alur) ngabidhi sè kabidhân kantos pongkasannèpon carèta. Jhâlânna carèta (alur) Èpanṭa dhaddhi 3, Èngghika’ḍinto:
      • Majhu / nyandher : jhâlânna carèta ḍâri sè kabidhân / awal kantos sè pongkasan kalabân rontot.
      • Abâli / nyorot èssèna carèta èkabidhi ḍâri kadaddhiyân sè kèng-bingkèng abâli ḍâ' sè kabidhân.
      • Nyorot-nyandher ongrotan carètana ècampor, bisa ḍâri bingkèng ka kabidhân otabâ ḍâri kabidhân ka bingkèng. Bisa jhughân bâkto è nga'-tengnga'an carèta lajhu èpabâli ka aḍâ'.
    • Katerrangan sè èghuna'aghi ḍâlem carèta (latar) ka’ḍinto aropa'aghi katerrangan kennengngan (tempat), bâjâ/ bakto. Bâkto bisa lagghu, abân, compet arè, bhâri', malem bân laèn samacemma. Jhughân kabâḍâ'ân (suasana) ḍâlem carèta. Sè èmaksod kabâḍâ'ân panèka bisa aropa ghumbhirâ, sossa, senneng, mellas, tor samacemma.
    • Pamertè beccè' / Sen-pessen (amanat/pesan) èngghi ka’ḍinto aropa'aghi sen-pessen otabâ bâburughân beccè' sè èyatorraghi sareng sè ngangghit carèta (pengarang) ḍâ’ para maos (pembaca) anglèbâdhi carèta sè èyangghit nyopprè para maos kèngènga nèrowè ponapa sè èkakarep sareng sè ngangghit carèta.
    • Orèng/ bhârâng sè èkacarèta (sudut pandang)
      Ka'ḍinto aropa'aghi kabâḍâ'ân/ kennengngan (posisi/ kedudukan) sè ngangghit è ḍâlem carèta. Manabi Sè ngangghit mènangka pajhâk (tokoh) è ḍâlem carèta, kong-langkong mènangka panjhâk sè poko' (tokoh utama), parkara ka'ḍinto èsambhât sudut padang orang pertama. Nangèng manabi sè ngangghit otabaèpon sè ngarang bâḍâ è Iowar carèta otabaèpon sè ngangghit kadhiyâ notorraghi/ nyarèta'aghi pa-ponapa sè èyalamè orèng Iaèn, parkara ka'ḍinto èsambhât sudut pandang orang ketiga.
  2. Bâgiyân-bâgiyân sè bâḍâ è Iowar carèta (unsur ekstrinsik)
    Unsur ekstrinsik èngghi panèka unsur sè nyoson sèttong angghidhân sastra sè è ḍâlemma aghânḍhu' parkara sosial, biografi, psikologi, bls.
    • Bhâb biografi èngghi panèka sè ngangghit ghâḍhuwân sèttong kaparcajâ'ân, sè maos bisa nèlè’ angghidhân sastraèpon.
    • Bhâb psikologi èngghi panèka angghidhân bisa èpangarowè angghidhân jhâman. Bhâb sosial sè ngarang bisa apangaro ḍâ’ ka sè maos.

Saka'ḍinto jhâjhârbâ'ân ngèngèngè unsur otabâ bâgiyân sè bâḍâ è carèta. Sopajâ panjhennengngan kèngèng jhujhuk ngaghâli pa-ponapa sè ampon èjhârbâ'âghi è yattas ghellâ' panjhennengngan kèngèng ngoddhi nalèktèghi bâgiyân-bâgiyân (unsur) sè bâḍâ neng carèta Rama Abhuru Kèddhâng. Kaangghuy jhujhuk mokka' carèta ghâpanèka ngèrèng pècè' link sè ampon èsaḍiyâi è bâbâ ka'ḍinto.

Silahkan buka cerita Rama Abhuru Kèddhâng di sini.

Apa Komentarmu?

Komentar yang dirasa merugikan situs ini akan dihapus. Terima kasih telah berkunjung

Lebih baru Lebih lama