Jenis dan Ciri-ciri Tembang Macapat

PANGAJHÂRÂN 7
Tèma : Bâburughân Beccè'
Bhâb Tembhâng
Lalampa’an 1

Indikator
3.7.1 Menjelaskan jenis tembang macapat/ mamaca
3.7.2 Menjelaskan ciri-ciri tembang macapat/ mamaca

Gambar : Mamaca

Macemmèpon Tembhâng Macapat (Jenis-Jenis Tembang Macapat)

Tembhâng aropa'aghi nyanyèyan Madhurâ kona. Sè ngangghit èngghi ka'ḍinto para Wali Songo. Para Wali Songo gangghit Tembhâng Macapat mènangka pakakas kaangghuy nyebbhârrâghi agama Islam. Dhinèng tembhâng ka'ḍinto bânnya' macemmèpon, nangèng sè èkasennengngè sareng rèng-orèng Madhurâ èngghi ka’ḍinto sè èsambhât sareng Tembhâng Macapat. Tembhâng Macapat jhughân bânnya' macemmèpon.

$ads={1}

Tembhâng macapat bâḍâ 9 macem, èngghi ka'ḍinto:

1. Artatè : angghidhânnèpon Sunan Kalijaga
2. Sènom : angghidhânnèpon Sunan Muria
3. Salangèt : angghidhânnèpon Sunan Muria
4. Dhurma ang ghidhânnèpon Sunan Bonang
5. Kasmaran : angghidhânnèpon Sunan Giri
6. Pangkor : angghidhânnèpon Sunan Muria
7. Pucung : angghidhânnèpon Sunan Giri
8. Mèjhil : angghidhânnèpon Sunan Kudus
9. Maskumambâng : angghidhânnèpon Sunan Kudus

Tanḍhâ Otabâ Torana Tembhâng Macapat (Ciri-ciri Tembang Macapat)

Bhân-sabbhân tembhâng macapat sè 9 macem ka'ḍinto ghâḍhuwân tanḍhâ otabâ tora bâng-sèbâng, è antaraèpon:

1. Bânnya'na paddhâ/ okara ḍâlem sabbhân paddhâ anḍhegghân (paddhâ anḍhegghân ghuru ghâttra/ kuplèt/ bait)
   Contowèpon:
   Pucung
   Kacong jhebbhing asakola patarongghu
   Pabhâjheng ajhârrâ
   Ajhâr paghu-ongghu atè
   Nyoppre dhika oḍi'na mangghi samporna
   Tembhâng Pucung è attas ḍâlem sapaddhâ anḍhegghân bâḍâ 4 paddhâ/ bhâris.
2. Bânnya'na keccap ḍâlem sabbhân-sabbhân paddhâ/ bhâris (ghuru bilângan).
   Contowèpon:
   Kacong jhebbhing asakola patarongghu (ghuru bilângan bâḍâ 12).
3. Monyèna vokal Sè kèng-bingkèng ḍâlem sabbhân paddhâ/ bhâris (ghuru laghu).
   Contowèpon:
   Kacong jhebbhing asakola patarongghu (ghuru laghuna o).

Nyoppè langkong jhârna'èpon, nyara parèksanè katantowan torana tembhâng macapat è bâbâ ka'ḍinto:

No.	Tembhâng	Bânnya'na paddhâ/ bhâris	Ghuru bilângan/ Ghuru Laghu
1.	Artatè	10	10e/i, 10a, 8e/i, 70/u, 9e/i, 7a, 60/11, 8a, 12e/i,
2.	Sènom	9	8a, 8e/i, 8a, 8e/i, 7e/i, 80/0, 7a, 8e/i, 12a
3.	Salangèt	6	80/u, 8e/i, 8a, 8e/i, aa, 8e/i
4.	Dhurma	7	12a/, 7e/i, 6a, 7a, 8e/i, 5a, 7e/i
5.	Kasmaran	7	8e/i, 8a, 8e/i, 8a, 7a, 80/u, 8a
6.	Pangkor	7	8a, Ile/i, 80/u, 7a, 120/u, aa, 8e/i
7.	Pucung	4	120/u, 6a, 8e/i, 12a
8.	Mèjhil	6	10e/i, 60/u, 10e/i, 10e/i, 6e/i, 60/u
9.	Maskumambâng	4	12e/i, 6a, 8e/i, 8a

Salaèn tanḍhâ/ tora è attas, tembhâng macapat ghâḍhuwân tora bâng-sèbâng, èngghi ka'ḍinto ngèngèngè èssè èpon. Tandha otabâ tora aḍhâsar èssè èpon tembhâng macapat èngghi ka'ḍinto:

Artatè : aghânḍhu' pangarep kaangghuy nyebbhârrâgi bâburughân. Jhughân mènangka pamokka' otabâ panotobbhâ carèta.
Sènom : kaangghuy bâburughân kabhâtènan, aghânḍhu' bânnya' kèyasan otabâ parsemmon.
Salangèt : kaangghuy kanthè otabâ kanca se aropa bâburughân karokonan.
Dhurma : seddhi, anakso dhâddhi perrang.
Kasmaran : aghânḍhu' arte asmara otaba sè-kasèyan.
Pangkor : anakso ngaḍhebbhi perrang otabâ tokar.
Pucung : abâk rarengennan, biyâsana bhâk-tebbhâghân.
Mèjhil : kalowar (kasossa'an).
Maskumambâng : prèatèn, talèbât sossa (ngennes).

Nyopprè èkaghâli ḍâ' sadhâjâ para maos jhâ' bhân-sabbhân tembhâng macapat ka'ḍinto èssè èpon èn-laèn (bidhâ) sè dhâddhi tanḍhâ otabâ tora ḍâ’ bhân-sabbhân tembhâng macapat kasebbhut.

Salaèn ḍari ka'ḍinto bhân-sabbhân tembhâng macapat bhidhâ laghuwèpon. Bidhâ ka'ḍinto noro' not sè bâḍâ è tembhâng macapat kasebbhut.

Èyatorè maos patètè sareng li-kaghâli!

Salanget

Pamokka' : Nyara kanca ngarghâ'âna

Kasennèyan sè ghi' kona

Torè pertè jhâ' pas dhina

Ma' ta' kantos èlang mosna

Tembâng ghenḍhing labân kèjhung

Panèka ḍâri laluhur

Èman lèbur torè ajhum

Nyopprè terros teptep ponjhul

Tabbhuwânna pon ngaromong

Najâghâna paḍa onèng

Sadhâjâna rèng peṭṭèngan

Sowarana nyaman ka kopèng

Terros terkas talè rassa

Otek somsom bhârâ atè

Katerrangan:
Pamokka' laghuwèpon laèn sareng laghu tembhângngèpon. Tembhâng Salangèt è attas bâḍâ 1 paddhâ anḍhegghân (1 bait).
Ca'-oca' sè parlo èkaghâli:
Pertè = pèyara
Ghenḍhing= tabbhuwân (gamelan)
Ajhum = patèppa'
Ponjhul = kalonta, kaonang, kaalok, kasohor (terkenal).
Ngaromong = monyèna tabbhuwân
Najâghâ = tokang tabbhuna tabbhuwân
Peṭṭèngan = pèlèyan
Talè rassa = èkarassa